- De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen zijn bang dat zij na de Russische invasie van Oekraïne in de toekomst ook aan de beurt zullen zijn.
- Om te voorkomen dat ze onvoorbereid worden overvallen, willen de drie kleine NAVO-lidstaten hun defensie versterken.
- De landen zeggen meer troepen, luchtverdedigingssystemen en andere wapens nodig te hebben om zichzelf te kunnen beschermen.
- Lees ook: Finland bij de NAVO: dat zorgt voor honderden tanks, 62 jachtvliegtuigen en grote hoeveelheden artillerie extra
De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen leven in angst sinds de Russische invasie van Oekraïne. Ze vrezen dat zij in de toekomst ook doelwit kunnen worden van president Vladimir Poetin. De drie kleine NAVO-lidstaten grenzen direct aan Rusland en doen hun uiterste best om voorbereid te zijn op welke actie van het Russische leger dan ook.
De landen hebben alle drie hun defensie-uitgaven opgeschroefd en de NAVO is sinds het begin van de oorlog in Oekraïne veel nadrukkelijker aanwezig in de regio.
Maar dat is niet genoeg, zeggen de premiers en andere hoge regeringsfunctionarissen van de Baltische staten tegen Insider. Ze benadrukken de noodzaak tot aanvullende veiligheidsgaranties en gevechtscapaciteit.
“Er is dringend behoefte aan een sterkere aanwezigheid van de NAVO in onze regio”, zegt de Estse minister van Buitenlandse Zaken Urmas Reinsalu. Rusland is “een existentiële dreiging voor de landen in onze regio, maar in bredere zin ook voor heel Europa.”
De drie landen liggen in het noordoosten van Europa en waren tot 1991 deel van de Sovjet-Unie. Gezamenlijk delen de Baltische staten een grens van meer dan 800 kilometer met Rusland en een nog iets langere grens met Wit-Rusland, dat door veel westerse analisten als een marionet van Poetin wordt gezien. Die nabijheid zorgt voor onrust in Estland, Letland en Litouwen.
Het Russische leger heeft in de ruim 14 maanden die de oorlog in Oekraïne inmiddels duurt, flinke klappen gehad. Westerse inlichtingendiensten schatten dat er aan Russische zijde bij elkaar meer dan 200.000 gewonden en doden zijn gevallen. Een hoge vertegenwoordiger van het Pentagon zei in februari dat Moskou waarschijnlijk als "een zwaarbeschadigde militaire macht" uit de strijd zal komen.
Maar dat de strijd in Oekraïne moeizaam verloopt voor Rusland stelt bestuurders in Estland, Letland en Litouwen niet gerust. Ze zijn bang dat ze overvallen zullen worden, als Poetin ooit beslist de strijd aan te binden met de NAVO en daarvoor de Baltische staten uitkiest als eerste slagveld.
Meer permanente troepen nodig in Baltische NAVO-lidstaten
Leiders van de Baltische staten hebben gezegd dat ze de komende jaren meer NAVO-troepen willen, waaronder permanente brigades. Het idee is dat een grotere troepenmacht als cruciale verdedigingslinie kan dienen bij een Russische aanval en stand kan houden totdat er meer troepen van het militaire bondgenootschap arriveren.
Volgens een factsheet van de NAVO uit juni vorig jaar herbergen de Baltische staten alle drie een internationale troepenmacht van tussen de 1.400 en 1.900 militairen. Naast de mankracht hebben ze ook tanks, gepantserde gevechtsvoertuigen, zware artillerie en ander militair geschut.
"Dit zijn multinationale troepenmachten die gevechtsklaar zijn en de kracht van het transatlantische verbond laten zien", staat in de factsheet van de NAVO. "Hun aanwezigheid maakt duidelijk dat een aanval op een lidstaat een aanval is op het gehele bondgenootschap."
Vorig jaar werden de NAVO-leden het tijdens de top van Madrid eens over het toewijzen van meer troepen aan de Baltische staten. Elk land kreeg een brigade van maximaal 5.000 man ter bescherming. De meeste van deze troepen zijn niet permanent in de landen gestationeerd, maar zijn getraind en klaar om daar zo nodig te worden ingezet. Zo kan er snel worden gereageerd op een eventuele aanval.
"De NAVO is vastbesloten elke centimeter geallieerd grondgebied te beschermen en te verdedigen. We passen onze aanwezigheid aan in het licht van de Russische invasie in Oekraïne", vertelt een functionaris van het bondgenootschap aan Insider.
"Als onderdeel van een grote revisie hebben we het aantal gevechtsgroepen in het oostelijk deel van het bondgenootschap verdubbeld, 40.000 troepen onder NAVO-commando geplaatst, meer straaljagers en oorlogsschepen ingezet, en we verhogen het aantal van onze high readiness forces tot enkele honderdduizenden", aldus de functionaris.
Toch blijven de Baltische staten inzetten op meer permanent gestationeerde troepen. Dat onderwerp zal ongetwijfeld aan bod komen tijdens de jaarlijkse NAVO-top in juli.
De directeur van het Litouwse defensiebeleid, Vaidotas Urbelis, zegt tegen Insider dat zijn land veel investeert in het versterken van de eigen troepenmacht. "Maar de NAVO-verdediging is een gemeenschappelijke taak. Het is een collectieve verdediging. Een kleine aanwezigheid [in de vorm van permanent gestationeerde troepen, red.] is cruciaal."
Tekort aan luchtverdedigingssystemen, munitie en antitankwapens
De Baltische staten willen meer dan alleen extra troepen. Volgens de Estse minister van Buitenlandse Zaken Reinsalu heeft de oostflank van de NAVO – bestaande uit de Baltische staten, Polen, Roemenië, Hongarije, Slowakije en Bulgarije – meer luchtverdedigingssystemen nodig.
De Litouwse premier, Ingrida Šimonytė, schaart zich achter dit verzoek.
Naast luchtverdedigingssystemen zijn er ook voldoende voorraden munitie en wapens nodig ter bescherming tegen tanks en andere gepantserde voertuigen, zegt voormalig onderminister van Defensie voor Europees en NAVO-beleid Jim Townsend tegen Insider. Denk hierbij aan Amerikaanse Javelin- of Stinger-raketten.
Hoe groot de kans is dat Rusland de Baltische staten aanvalt, is niet duidelijk. Op de korte termijn lijkt het onwaarschijnlijk, omdat de Russische strijdkrachten momenteel hun handen vol hebben aan Oekraïne.
Toch zien de Baltische staten zich genoodzaakt om zich voor te bereiden op een mogelijke invasie. Mocht Rusland de strijd in Oekraïne winnen, dan zal Moskou zich waarschijnlijk tot een ander land wenden, zo is de gedachte.
De Baltische staten zouden waarschijnlijk het meest kwetsbaar zijn voor een Russische aanval, aldus Townsend. Het idee is om van deze landen "stekelvarkens" te maken. Ze zouden Rusland dan kunnen verzwakken bij een eventuele invasie.
Hoewel oorlog onwaarschijnlijk is, blijven de Russen onvoorspelbaar, zegt Townsend. "Je moet je indekken, je moet op alles voorbereid zijn." Hij verwacht dan ook dat de Baltische staten de komende tijd nog wat figuurlijke stekels erbij zullen krijgen.
Defensie-uitgaven stijgen door Russische dreiging
Binnen de NAVO is afgesproken dat lidstaten tenminste twee procent van hun bruto binnenlands product (bbp) aan defensie besteden. Maar Nederland en veel andere Europese landen halen dat percentage tot frustratie van de Verenigde Staten al vele jaren niet.
De Baltische staten, inclusief enkele andere Oost-Europese landen, voldoen hier wel aan. En dat niet alleen: Estland, Letland en Litouwen willen de aanbevolen defensie-uitgaven voor alle lidstaten van de NAVO zelfs verhogen tot 2,5 procent van het nationaal inkomen.
"We moeten er alles aan doen om te voorkomen dat onze partners denken dat we meeliften op Amerikaanse garanties", zegt de Litouwse premier Šimonytė tegen Insider.